ԲԱՌԱՅԻՆ ՆՇԱՆԻ, ՆՇԱՆԱԿՈՒԹՅԱՆ, ԻՄԱՍՏԻ ԼԵԶՎԱՓԻԼԻՍՈՓԱՅԱԿԱՆ ԸՄԲՌՆՈՒՄՆԵՐԸ ԵՎ ԱՇԽԱՐՀԻ ԼԵԶՎԱՊԱՏԿԵՐԸ
DOI-:
https://doi.org/10.24234/scientific.v1i43.12Հիմնաբառեր-:
նշան, նշանակություն, իմաստ, աշխարհի լեզվապատկեր, արտալեզվական իրականություն, ինտենսիոնալ և էքստենսիոնալ նշանակություն, նշում, նշանակցում, անփոփոխակ, աշխարհի հարակից պատկերՎերացական
Հոդվածում անդրադարձ է կատարվում դեռևս վաղնջական ժամանակներից փիլիսոփաներին հուզող աշխարհի լեզվական պատկերի արտացոլմանն առնչվող այնպիսի հարցադրումների, ինչպիսիք են՝ աշխարհաճանաչման և իմացության գործընթացում ինչպիսի՞ հարաբերակցություն, «փոխգործակցություն» է առկա բառի և նշանակության միջև, որչա՞փ է նրանց «անկախության աստիճանը», բա՞ռն է օգնում է մտքերի ձևավորմանը, թե՞ նշանակությունը. ո՞րն է գերակայողը, կա՞ն արդյոք աշխարհի լեզվական պատկերի ձևավորման համար էական դերակատարություն ունեցող այլ բաղադրիչներ: Այս հարցադրումների համատեքստում հնարավորինս ամփոփ ներկայացվում են պատմության տարբեր շրջափուլերում համաշխարհային լեզվափիլիսոփայական առաջատար ուղղություններում առկա դրույթներն աշխարհի լեզվապատկերի կերտման գործընթացում բառային նշանի, նշանակության ու իմաստի փոխլրացնող դերակատարման վերաբերյալ: Հարցի արժեքը հանգում է այն հարցադրմանը, որ եթե նշանակությունը հաստատուն է բոլոր լեզուներում, և բառը որոշակի տեղեկույթի կրող է, ապա ո՞րն է լեզվից լեզու նույն հասկացության դիմաց բառիմաստի ձևավորման փոփոխակների առաջացման բնույթը՝ կապված տվյալ լեզվակիր հանրության աշխարհընկալման հետ: Գուցե այդ տարբերությունը պայմանավորված է տվյալ լեզվակիր հանրության կողմից՝ աշխարհը, այն է՝ արտալեզվական իրականությունը տարբեր կերպ մոդելավորելու իրողությա՞մբ, իսկ գուցե, ինչպես մատերալիստներն էին պնդում, նշանակությունն օբյեկտիվ իրականության զանազան շերտերի հուզական արտացոլո՞ւմն է, իսկ գուցե այն գիտակցության ճշմարիտ ծնո՞ւնդն է, ինչպես պնդում էին իդեալիստները:
Այնուամենայնիվ, լեզվաբանական իմաստաբանության հիմնախնդիրը եղել և մնում է լեզվի միջոցով աշխարհի հասկացութավորումը բառ-նշանի միջոցով, որի միջուկային իմաստույթը համընդհանուր է՝ համազգային, իսկ ծայրամասայինները՝ բուն լեզվականը՝ ազգային:
Հղումներ
Abramyan L. A. (1965). Gnoseologicheskie problemy teorii znakov (Gnoseological problems of the theory of signs), Erevan: AN ACCR.
Abramyan, L. A. (2001). O filosofskih problemah znakovoj teorii yazyka. (On the philosophical problems of the sign theory of language). Բանբեր Երևանի Համալսարանի, 3(105), 37–45.
Atayan E. (1981). Vnutrennee obrazovanie i vneshnee otnoshenie yazykovogo mira. (Internal education and external attitude of the linguistic world). Erevan: EGU:
Bart, R. (1989). Semiotika. Poetika. (Semiotics. Poetics). Moskva: Progress.
Brutyan G. (1972). Filosofiya i yazyk. (Philosophy and language). Erevan. Armeniya:
Bulich, S. K. (1890). Upanishady․ (Upanishads). Enciklopedicheskij slovar' Brokgauza i Efrona. SPb.
Gegel' V. (1977). Enciklopediya filosovskih nauk (Encyclopedia of Philosophical Sciences), Vol. t. 3,. Moskva: Mysl'.
Gumbol'dt, V. F. o. n. (1985). YAzyk i filosofiya kul'tury (Language and philosophy of culture). Moskva: Progress.
Krushevskij, N. V. (1993). Ocherk nauki o yazyke. (Essay on the science of language). Kazan': RGAU.
Losev, A. F. (1962). Znak. Simvol. Mif. (Sign. Symbol. Myth). Moskva: MGU.
SHaff, A. (1963). Vvedenie v semantiku. (Introduction to semantics). Moskva: Inost. lit.
Stepanov, YU. S. (1975). Osnovy obshchego yazykoznaniya. (Fundamentals of general linguistics). Moskva: Prosveshchenie.
Ter-Minasova, S. G. (2000). YAzyk i mezhkul'turnaya kommunikaciya. (Language and intercultural communication). Moskva: Slovo.
Whorf, B. L. (1950). An American Indian Model of the Universe. (An American Indian Model of the Universe). International Journal of American Linguistics, 16(2). 67-72. DOI: https://doi.org/10.1086/464066
Zvegincev, V. A. (1962). Ocherki po obshchemu yazykoznaniyu. (Essays on general linguistics). Moskva: MGU.
Ներբեռնումներ
Հրապարակված
Թողարկում
Բաժին
Արտոնագհր
Copyright (c) 2022 Գիտական տեղեկագիր
Այս աշխատանքն արտոնագրված է որպես a Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License.
